جوان آنلاین: «پول باید در زمین تولید بازی کند، نه در بازار‌های موازی.» این جمله ابوالفضل مرادی، تحلیلگر مسائل اقتصادی، نگاهی دقیق به یکی از مهم‌ترین چالش‌های اقتصادی کشور دارد: سرگردانی سرمایه. مرادی معتقد است، تولید تا وقتی به حاشیه رانده شود و میدان برای دلالی، سوداگری و سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت باز بماند، نباید انتظار جهش واقعی در اقتصاد داشت. او در گفتوگو با «جوان» بر این نکته تأکید می‌کند که بدون امنیت سرمایه، شفافیت مقررات و اراده واقعی برای حمایت از بخش مولد، شعار‌ها در حد شعار باقی می‌ماند. به باور او، بخش خصوصی باید احساس کند، حضورش در اقتصاد نه تحمل می‌شود، بلکه خواسته و پشتیبانی می‌شود. در شرایطی که نرخ سود بانکی، نوسانات ارزی و ترس از بی‌ثباتی، سرمایه‌ها را از تولید فراری داده، مرادی خواستار اصلاح فوری ریل‌گذاری اقتصادی و بازتعریف رابطه دولت با سرمایه‌گذار است. سرمایه‌گذاری در تولید، نه صرفاً یک اولویت اقتصادی، بلکه ضرورت بقا در رقابت منطقه‌ای و جهانی است، ضرورتی که به گفته مرادی، اگر امروز جدی گرفته نشود، فردا شاید دیگر قابل جبران نباشد.
در دهه‌های اخیر، اقتصاد کشورمان با چالش‌های متعددی از جمله تورم بالا، نوسانات ارزی، تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های مالی دست‌وپنجه نرم کرده است. در این میان، بخش تولید به‌عنوان ستون فقرات اقتصاد، بیش از هر زمان دیگری نیازمند توجه و سرمایه‌گذاری است. شعار‌هایی مانند «جهش تولید» و «حمایت از تولید داخلی» در سال‌های اخیر بار‌ها مطرح شده‌اند، اما تحقق این اهداف نیازمند نگاهی نوآورانه، برنامه‌ریزی دقیق و رفع موانع ساختاری است. ابوالفضل مرادی، تحلیلگر اقتصادی، در گفتوگو با روزنامه «جوان»، ابعاد مختلف سرمایه‌گذاری در تولید را بررسی کرده و راهکار‌هایی برای تبدیل این بخش به موتور محرکه اقتصاد ارائه می‌دهد.
سرمایه‌گذاری در تولید: موتور محرکه اقتصاد
مرادی در ابتدای گفتوگو، تولید را محور اصلی توسعه اقتصادی معرفی می‌کند: «سرمایه‌گذاری در بخش تولید، کلید افزایش تولید ناخالص داخلی، ایجاد اشتغال و بهبود کیفیت زندگی است. بدون تولید قوی، اقتصاد کشور نمی‌تواند در برابر شوک‌های داخلی و خارجی مقاومت کند.» او معتقد است که سرمایه‌گذاری در تولید نه‌تنها به رشد اقتصادی کمک می‌کند، بلکه زنجیره‌ای از اثرات مثبت مانند توسعه فناوری، افزایش صادرات و کاهش وابستگی به واردات را به دنبال دارد.
به گفته مرادی، ایران با داشتن منابع طبیعی غنی، نیروی انسانی جوان و بازار مصرف بزرگ، پتانسیل بالایی برای جذب سرمایه‌گذاری در بخش تولید دارد. با این حال، بهره‌برداری از این ظرفیت‌ها نیازمند رفع موانع و ایجاد بستر‌های مناسب است. او می‌افزاید: «اگر بتوانیم سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی را به‌درستی هدایت کنیم، می‌توانیم شاهد جهشی در بخش تولید و به‌تبع آن، کل اقتصاد باشیم.»
چالش‌های سرمایه‌گذاری در تولید
سرمایه‌گذاری در تولید، هرچند فرصت‌های بسیاری به همراه دارد، اما با موانع متعددی نیز روبه‌روست. مرادی به برخی از مهم‌ترین چالش‌ها اشاره می‌کند:
۱. نرخ بهره بالا و محدودیت‌های مالی: یکی از بزرگ‌ترین موانع پیش‌روی تولیدکنندگان، دشواری دسترسی به منابع مالی است. مرادی توضیح می‌دهد: «نرخ‌های بهره بانکی در ایران برای تولیدکنندگان بسیار بالاست و فرایند دریافت تسهیلات بانکی پیچیده و زمان‌بر است. این موضوع باعث می‌شود، بسیاری از سرمایه‌گذاران از ورود به بخش تولید منصرف شوند.» او پیشنهاد می‌کند، دولت با کاهش نرخ بهره و ارائه تسهیلات هدفمند، نقدینگی موردنیاز تولیدکنندگان را تأمین کند.
۲. پیچیدگی‌های قانونی و بوروکراسی: مرادی به مشکلات ناشی از قوانین دست‌وپاگیر و بوروکراسی پیچیده اشاره می‌کند: «سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی با موانع قانونی و اداری متعددی مواجه هستند. از صدور مجوز‌های پیچیده تا عدم شفافیت در قوانین، همه اینها سرمایه‌گذاری را دشوار می‌کنند.» او تأکید دارد که اصلاح قوانین و ایجاد پنجره واحد برای صدور مجوز‌ها می‌تواند این چالش را تا حد زیادی برطرف کند.
۳. کمبود زیرساخت‌های فناوری: در دنیای امروز، رقابت در بازار‌های جهانی بدون بهره‌گیری از فناوری‌های نوین تقریباً غیرممکن است. مرادی می‌گوید: «بسیاری از واحد‌های تولیدی ما از فناوری‌های قدیمی استفاده می‌کنند که بهره‌وری پایینی دارند. سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه (R&D) و به‌روزرسانی تجهیزات تولیدی، یک ضرورت فوری است.»
فرصت‌های سرمایه‌گذاری در تولید
با وجود چالش‌ها، مرادی معتقد است، بخش تولید در ایران فرصت‌های بی‌نظیری برای سرمایه‌گذاری دارد. او به چند حوزه کلیدی اشاره می‌کند:
۱. فناوری و نوآوری: استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند اتوماسیون، هوش مصنوعی و اینترنت اشیا (IoT) می‌تواند بهره‌وری تولید را به‌طور چشمگیری افزایش دهد. مرادی می‌گوید: «سرمایه‌گذاری در فناوری نه‌تنها کیفیت محصولات را بهبود می‌بخشد، بلکه امکان رقابت در بازار‌های جهانی را فراهم می‌کند. برای مثال، شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی در حوزه‌هایی مانند نانوتکنولوژی و بیوتکنولوژی موفقیت‌های چشمگیری داشته‌اند.»
۲. جذب سرمایه‌گذاری خارجی: در شرایطی که بسیاری از کشور‌ها به دنبال تنوع‌بخشی به زنجیره تأمین خود هستند، ایران می‌تواند مقصدی جذاب برای سرمایه‌گذاری خارجی باشد. مرادی توضیح می‌دهد: «با ایجاد قوانین شفاف و ارائه مشوق‌هایی مانند معافیت‌های مالیاتی، می‌توان سرمایه‌گذاران خارجی را به بخش تولید جذب کرد. نمونه‌های موفقی مانند منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی ماهشهر، نشان‌دهنده پتانسیل بالای ایران در این زمینه است.»
۳. بازار‌های صادراتی: ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک و دسترسی به بازار‌های منطقه‌ای، فرصت‌های زیادی برای صادرات محصولات تولیدی دارد. مرادی تأکید می‌کند: «با بهبود کیفیت محصولات و رعایت استاندارد‌های جهانی، می‌توانیم سهمی از بازار‌های کشور‌های همسایه مانند عراق، افغانستان و ترکیه به دست آوریم.»
نقش دولت و بخش خصوصی در رونق تولید
مرادی بر ضرورت همکاری نزدیک دولت و بخش خصوصی تأکید دارد: «دولت باید نقش تسهیل‌گر را ایفا کند و با ایجاد بستر‌های قانونی و اقتصادی مناسب، راه را برای فعالیت بخش خصوصی هموار سازد.» او پیشنهاد می‌کند، دولت با تشکیل کارگروه‌های مشترک با بخش خصوصی، نیاز‌های واقعی تولیدکنندگان را شناسایی و برای رفع آنها اقدام کند.
به گفته مرادی، حمایت‌های دولتی نباید به‌صورت توزیع رانت یا یارانه‌های غیرهدفمند باشد. او می‌افزاید: «حمایت‌های هوشمندانه، مانند ارائه وام‌های کم‌بهره به شرکت‌های نوآور یا ایجاد شهرک‌های صنعتی مجهز به فناوری‌های پیشرفته، می‌تواند اثربخشی بیشتری داشته باشد.»
نمونه‌های موفق: درس‌هایی برای ایران
برای درک بهتر اهمیت سرمایه‌گذاری در تولید، می‌توان به نمونه‌های موفق جهانی اشاره کرد. برخی کشور‌ها در دو دهه گذشته با جذب سرمایه‌گذاری خارجی در بخش تولید، به یکی از قطب‌های صنعتی آسیا تبدیل شده‌اند. این کشور‌ها با ارائه مشوق‌های مالیاتی، ایجاد مناطق آزاد اقتصادی و ساده‌سازی قوانین، توانسته‌اند شرکت‌های بزرگی را جذب کنند. مرادی معتقد است، ایران نیز می‌تواند با الگوبرداری از چنین مدل‌هایی، مسیر مشابهی را طی کند.
در داخل کشور نیز، موفقیت شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌هایی مانند داروسازی و فناوری اطلاعات نشان‌دهنده پتانسیل بالای بخش تولید است. مرادی می‌گوید: «این شرکت‌ها با سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و همکاری با دانشگاه‌ها، توانسته‌اند محصولاتی با کیفیت جهانی تولید کنند.»
راهکار‌های پیشنهادی
مرادی در پایان گفتوگو، چند راهکار عملی برای تقویت سرمایه‌گذاری در تولید ارائه می‌دهد:
۱. اصلاح نظام بانکی: کاهش نرخ بهره و ارائه تسهیلات هدفمند به تولیدکنندگان.
۲. شفاف‌سازی قوانین: ساده‌سازی فرایند‌های قانونی و ایجاد پنجره واحد برای سرمایه‌گذاری.
۳. سرمایه‌گذاری در فناوری: حمایت از تحقیق و توسعه و به‌روزرسانی تجهیزات تولیدی.
۴. جذب سرمایه خارجی: ارائه مشوق‌های مالیاتی و ایجاد مناطق ویژه اقتصادی.
۵. توسعه بازار‌های صادراتی: حمایت از حضور تولیدکنندگان در نمایشگاه‌های بین‌المللی و انعقاد قرارداد‌های تجاری با کشور‌های همسایه.
آینده‌ای روشن با تولید قوی
سرمایه‌گذاری در تولید، نه‌تنها راه‌حلی برای چالش‌های کنونی اقتصاد ایران، بلکه فرصتی برای ساختن آینده‌ای پایدار و شکوفاست. ابوالفضل مرادی تأکید می‌کند، با رفع موانع، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و تقویت همکاری دولت و بخش خصوصی، ایران می‌تواند به یکی از قدرت‌های تولیدی منطقه تبدیل شود. او در پایان می‌گوید: «تولید، قلب اقتصاد است. اگر این قلب قوی بتپد، کل اقتصاد جان تازه‌ای خواهد گرفت.»
